Prof. dr hab. n. med. Piotr Jankowski
Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Diabetycy często doświadczają powikłań sercowo-naczyniowych – wielu z nich umiera na zawał serca lub udar mózgu. Z prognoz wynika, że do roku 2030 zwiększy się umieralność z powodu cukrzycy, w tym również z powodu powikłań kardiologicznych, nawet o 100 proc.
Na jakie powikłania kardiologiczne narażeni są pacjenci cierpiący na cukrzycę?
Cukrzyca to bardzo silny czynnik ryzyka chorób serca, dlatego część pacjentów ma poważne komplikacje zdrowotne a także umiera właśnie z ich powodu. Statystyki dowodzą, że nawet 80 proc. pacjentów diabetologicznych ma powikłania sercowo-naczyniowe, co sprawia, że jest to najczęstsze powikłanie cukrzycy. U tych chorych występuje zwiększone ryzyko choroby wieńcowej i zawału serca, udaru mózgu oraz niewydolności serca. Trzeba podkreślić, że cukrzyca u mężczyzn zwiększa wystąpienie zawału serca dwuipółkrotnie, natomiast u kobiet czterokrotnie. O ile, kobiety są mniej zagrożone wystąpieniem zawału serca, w szczególności młodsze, to gdy rozwinie się cukrzyca, ryzyko między płciami wyrównuje się i tym samym, choroba niweluje ochronny wpływ płci żeńskiej.
Dlaczego u diabetyków występuje podwyższone ryzyko powikłań związanych z układem krążenia?
Cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne, co powoduje zwiększenie tendencji do agregacji płytek krwi, tendencji do skrzeplin w świetle naczyń i tym samym szybki rozwój miażdżycy. Oprócz tego ma też negatywny wpływ na funkcje mięśnia sercowego jako pompy. Właśnie te czynniki powodują zwiększone ryzyko zawału serca lub udaru mózgu.
Jak powinno wyglądać leczenie cukrzycy, aby zmniejszyć u chorych m.in. ryzyko zawału serca, miażdżycy tętnic czy udaru mózgu?
Aby osiągnąć dobrą kontrolę choroby, podstawą leczenia jest terapia farmakologiczna dobrana przez lekarza do każdego pacjenta. Obecnie specjaliści dysponują już lekami, które dzięki nowoczesnym metodom mogą zmniejszyć ryzyko powikłań kardiologicznych bardzo istotnie i odczuwalnie dla pacjenta. Pomimo tak doskonałych możliwości leczenia, lekarze nadal napotykają trudności związane z brakiem regularności przyjmowania leków, dlatego też kluczowe jest to, by pacjent był wyedukowany. Musi być świadomy, że tylko regularne i nieprzerwane stosowanie przepisanych leków jest skutecznym leczeniem cukrzycy, a źle kontrolowana choroba powoduje uszkodzenia wielu narządów i układów, w tym układu krwionośnego. Istotne jest także to, by pacjent oprócz regularnych pomiarów glukozy, pamiętał także o kontroli ciśnienia i cholesterolu, co jest niezwykle ważne dla prawidłowej pracy serca i naczyń krwionośnych.
W jaki jeszcze sposób można zapobiegać powikłaniom kardiologicznym u osób chorych na cukrzycę?
Diabetycy, którzy chcą się uchronić przed powikłaniami sercowo-naczyniowymi powinni zwrócić uwagę na swój styl życia. Ich zadaniem jest m.in. stosowanie diety cukrzycowej oraz regularna aktywność fizyczna. Muszą zadbać o to, by codzienny jadłospis ograniczał podaż cukru, w tym węglowodanów prostych, był niskotłuszczowy, bogaty w warzywa i owoce oraz niskotłuszczowy nabiał. Z kolei aktywność fizyczna powinna być codzienna oraz dostosowana do wydolności i możliwości pacjenta. Te dwa czynniki są niezwykle istotne u osób z cukrzycą, gdyż umożliwiają utrzymanie właściwej masy ciała, co sprzyja kontroli tej choroby. Dodatkowo osoby z cukrzycą powinny unikać palenia, w tym palenia biernego.
O czym na co dzień powinien pamiętać diabetyk, by właściwie dbać o serce i naczynia krwionośne?
Jeśli diabetyk będzie prowadził zdrowy styl życia i regularnie stosował leki, jest na dobrej drodze do kontroli choroby jaką jest cukrzyca. Musi też wiedzieć, że w przypadku, gdy pojawią się u niego objawy takie jak ból w klatce piersiowej, kołatanie, duszności i obrzęki kończyn dolnych, to wtedy należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem, czy to rodzinnym, czy z kardiologiem lub jeśli ból nie ustępuje, zadzwonić na pogotowie.