Dr hab. n. med. Katarzyna Cyganek
Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, członek zespołu ds. zaleceń PTD
Ciężarne z grupy ryzyka, np. kobiety z otyłością, powinny wykonać 3-punktowy test obciążenia glukozą. Badanie pomaga wykryć cukrzycę ciążową. Jakie są dostępne badania diagnostyczne w kierunku cukrzycy ciążowej?
Wyróżniamy dwa rodzaje badań laboratoryjnych wykonywanych z krwi ciężarnej. Pierwsze to badanie przesiewowe, którym powinna być objęta każda ciężarna, to badanie poziomu glukozy na czczo. Badanie pozwala wstępnie stwierdzić, czy występują nieprawidłowości. Jeśli wynik badania jest nieprawidłowy (poziom glukozy ≥ 5,1 mmol/l), to w kolejnym kroku wykonuje się 3-punktowy test obciążenia 75 g glukozy. To badanie polega na podaniu pacjentce 75 g glukozy i ocenie poziomu glukozy jednej godziny i dwóch godzin. Główna różnica między tymi metodami jest więc taka, że pomiar poziomu glukozy na czczo trwa znacznie krócej ale jest mniej dokładny.
W których momentach ciąży powinno się wykonywać poszczególne badania?
Podstawowe badanie poziomu glukozy na czczo należy wykonać już przy pierwszej wizycie ciężarnej u ginekologa. Jeśli wynik badania jest prawidłowy to w następnym kroku należy obowiązkowo wykonać test OGTT75g 3 pkt w połowie ciąży. Jeśli wyniki są prawidłowe, to można zakończyć dalszą diagnostykę w kierunku cukrzycy ciążowej. Jeśli jednak ciężarna znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia hiperglikemii w ciąży, to lekarz powinien od razu na pierwszej wizycie zlecić 3-punktowy test obciążania glukozą. Do grupy podwyższonego ryzyka zaliczamy m.in. pacjentki powyżej 35. roku życia, w poprzedniej ciąży miały niepowodzenie położnicze lub urodziły dziecko z wadą lub ważące powyżej 4 kg, kobiety po przebytej cukrzycy ciążowej, kobiety z zaburzeniami metabolicznymi: otyłością, nadciśnieniem, zaburzeniami lipidowymi, zespołem policystycznych jajników.
W jaki sposób pacjentki mogą aktywnie współpracować z lekarzami w procesie diagnostycznym i leczeniu cukrzycy ciążowej?
Ciężarne powinny odpowiednio wcześnie zgłosić się do lekarza, by wykonać pierwsze, podstawowe badanie. Kobietom z grupy podwyższonego ryzyka, szczególnie tym z otyłością lub przebytą cukrzycą ciążową zaleca się kontakt z ginekologiem nawet na etapie planowania ciąży. W trakcie ciąży pacjentki z cukrzycą powinny przestrzegać zaleceń lekarskich oraz terminowo zgłaszać się na kontrole.
Jak cukrzyca ciążowa wpływa na plan porodu oraz monitorowanie dziecka po narodzinach?
Cukrzyca ciążowa to zaburzenie, które po porodzie od razu ustępuje, zwykle ciągu pierwszych dwóch-trzech dni. Jeśli pacjentka jest prawidłowo przygotowana i wyrównana metabolicznie, to poród nie odbiega od porodu zdrowych ciężarnych. Jedyną różnicą jest zalecenie, aby nie przedłużać terminu porodu, co oznacza, że u pacjentek z cukrzycą poród powinien nastąpić w około 39 tygodniu ciąży. Zwykle w tym tygodniu są hospitalizowane by obserwować przebieg porodu i w razie konieczności przyspieszyć akcję porodową. Po porodzie pacjentki nadal powinny przestrzegać zdrowych zaleceń i utrzymywać prawidłową masę ciała, stosując się do standardowego postępowania behawioralnego: zdrowe żywienie, ruch i karmienie piersią. Należy także pamiętać, że kobiety po przebytej cukrzycy ciążowej są z grupy ryzyka wystąpienia cukrzycy oraz chorób układu sercowo-naczyniowego w przyszłości.
Jakie są najczęstsze błędy w diagnostyce cukrzycy ciążowej?
Nie należy wykonywać testu pacjentkom przyjmującym leki przeciwcukrzycowe czy z rozpoznaną cukrzycą przed ciążą oraz tym, które nie są całkowicie na czczo i na 6 godzin przed badaniem np. zjadły ciastko czy piły słodkie napoje. Badanie powinno być wykonane po 12 godzinach wstrzymania się od posiłku, rano na czczo, w spokojnych warunkach, pacjentka w trakcie testu nie powinna chodzić. Nie powinno się też wykonywać testu, gdy ciężarna jest w trakcie lub tuż po infekcji.
