Dostępność leków nowej generacji oraz refundacja systemów do monitorowania glikemii to tylko niektóre z korzystnych zmiany w leczeniu cukrzycy, jakie miały miejsce w tym roku.
Prof. Ewa Pańkowska
Dyrektor medyczny placówki, Instytut Diabetologii,
instytutdiabetologii.pl
Czy w 2022 roku miały miejsce rewolucyjne zmiany w leczeniu cukrzycy?
Największe zmiany dotyczą leczenia cukrzycy typu 2, gdyż tutaj pojawił się nowy algorytm postępowania. W pierwszej linii leczenia preferowane są dwie grupy nowych leków: analogi GLP-1 i inhibitory SGLT2. Według wytycznych stosuje się je w schemacie skojarzonym z metforminą u osób z dużym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych (m.in. współistniejące nadciśnienie tętnicze krwi, otyłość), z chorobami serca oraz nerek. Co ważne, wytyczne te dotyczą zarówno chorych, u których dopiero rozpoznano chorobę, jak i tych będących w trakcie leczenia. Jeśli schorzenia i powyższe czynniki ryzyka nie występują, co zdarza się jednak rzadko wśród tych pacjentów, zalecana jest monoterapia metforminą, której celem jest utrzymanie odpowiedniego poziomu glikemii i masy ciała. Gdy jednak HbA1c (hemoglobina glikowana) ma wartość powyżej docelowej, zaleca się dodanie drugiego leku: wśród rekomendowanych znajdują się analogi GLP-1 i flozyny.
Ponadto w nowych zaleceniach, obok tych dotyczących zmiany stylu życia (duży nacisk kładzie się np. na kontrolę masy ciała), wskazano na edukację chorego, gdyż stanowi ona podstawę tego, czy choroba będzie dobrze kontrolowana i tym samym zostaną osiągnięte cele terapeutyczne.
Czy w Polsce pacjenci mają obecnie dostęp do nowoczesnych systemów monitorowania glikemii?
Systemy FGM i systemy CGM są od wielu lat stosowane u dzieci w Polsce, jednak już od 1 stycznia 2023 roku będą wreszcie dostępne dla osób po 18 r.ż., gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia będą refundowane. Co ważne, z refundacji będą mogli skorzystać m.in. dorośli chorzy na intensywnej insulinoterapii oraz chorzy, którzy korzystają z pomp insulinowych.
A jeśli chodzi o cel leczenia cukrzycy – czy u wszystkich pacjentów jest on taki sam, czy obowiązuje zasada indywidualizacji?
Mówiąc o celach mamy na myśli uzyskanie docelowych wartości poziomu cukru, a także masy ciała, lipidogramu oraz ciśnienia tętniczego krwi. Należy jednak pamiętać, że np. u starszych pacjentów, którym często towarzyszą inne choroby, celem jest przede wszystkim taka terapia, która nie wpłynie negatywnie na ich jakość życia. Co ważne, już od kilku lat zalecana jest personalizacja leczenia u chorych z cukrzycą, która dotyczy zarówno indywidualnego określenia celu terapii, jak również jej intensyfikacji. Aby to było możliwe, lekarz specjalista musi przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem, na podstawie którego w porozumieniu z pacjentem ustala sposób leczenia.
Czy zmieniło się coś w zakresie zaleceń behawioralnych?
W zaleceniach z 2022 roku możemy przeczytać, że istotne jest wskazywanie chorym indywidualnego wyboru i komponowania diety, a ewentualne ograniczenia lub eliminacja konkretnych produktów powinna mieć miejsce tylko w uzasadnionych przypadkach. Oznacza to, że nie ma uniwersalnej diety dla wszystkich chorych z cukrzycą.
Ponadto podkreślono, że kluczowe jest edukowanie w zakresie ogólnych zasad prawidłowego żywienia, w tym m.in. jak kontrolować wielkość porcji oraz ilość węglowodanów w poszczególnych posiłkach. W kwestii aktywności fizycznej podkreślono to, co wiemy od kilku lat, czyli że jest ona elementem leczenia, dlatego musi być regularna i podejmowana co najmniej co 2-3 dni, ale najlepiej codziennie. Nowością jest też podkreślenie, że aktywność fizyczna jest zalecana u pacjentek diabetologicznych w ciąży i po porodzie, jeśli wykonywały ją przed ciążą i nie mają przeciwwskazań lekarskich. Co ważne, wśród nowych zaleceń behawioralnych klinicyści zwrócili uwagę na znaczenie snu w leczeniu cukrzycy, gdyż krótki i złej jakości sen może pogarszać glikemię pacjenta.